Virtuele coach bij overgewicht moet vooral zelfvertrouwen kweken

Meer bewegen

Het aantal mensen met overgewicht vertoont een zorgwekkende stijging; de cijfers van 2018 laten zien dat de helft van de volwassenen overgewicht heeft - dit percentage stijgt met de leeftijd. Bij kinderen tussen 4 en 17 jaar gaat het al over 12 procent. Tegelijk komen er steeds meer apps en andere hulpmiddelen die mensen helpen om een gezonde leefstijl te ontwikkelen. Dat begint al met een simpele stappenteller of GPS-‘tracker’ maar er zijn ook virtuele coaches in ontwikkeling die je beweegpatronen meten en gepersonaliseerde aanbevelingen doen. Toch blijkt het volgens Achterkamp minder eenvoudig dan gedacht om de patiënt met zo’n systeem in beweging te krijgen en vooral te hóuden. De sleutel: verbeter het zelfvertrouwen, de self-efficacy.

In zijn onderzoek heeft Achterkamp 30 proefpersonen enkele weken uitgerust met een 3D bewegingssensor en een smartphone-achtig apparaat dat feedback en instructies geeft. Beweegt de proefpersoon te weinig, dan krijgt hij of zij een aansporing om bijvoorbeeld een eindje te gaan wandelen. Daarbij kan de ‘virtuele coach’, die in eerder onderzoek van Roessingh Research and Development ook is ingezet voor COPD-patiënten, al rekening houden met bijvoorbeeld het weer of de fysieke omgeving. En het systeem kan de patiënt aanspreken op een toon die hij of zij op prijs stelt.

“Om er echt een effectieve coach van te maken, moet de coach ook gedrag beter kunnen herkennen,” stelt Achterkamp. “Bijvoorbeeld: in welke ‘stage of change’ verkeert de patiënt, hoe gemotiveerd is iemand om gedrag te veranderen, is beweging al standaard geworden voor hem of haar, of moet dit zich nog ontwikkelen? Opvallend is bijvoorbeeld dat alle patiënten, in welke fase van verandering zij ook zijn, in de loop van de dag steeds minder gaan bewegen. Wat in het huidige systeem ontbreekt is feedback die maakt dat de patiënt zich realiseert ‘ik kán dit’ en die stimulerend werkt. Daarbij kunnen ook ervaringen van anderen helpen, zoals ook bij sporters die hun prestaties delen op social media.

Dit kan zelfs een ‘game-element’ hebben met een beloningsysteem, zoals ook wordt gebruikt om mensen te stimuleren op de fiets naar het werk te komen. Want vooral de nadruk leggen op het ongezonde van de huidige leefstijl in plaats van de voordelen van een nieuwe leefstijl, kan weerstand geven en maken dat de patiënt het systeem minder goed gaat gebruiken. Dankzij kunstmatige intelligentie zal een coach op termijn veel beter in staat zijn de gebruiker en het gedrag te begrijpen en niet alleen maar een signaal te geven bij te weinig beweging. Het lijkt aantrekkelijk om hiervoor zoveel mogelijk data in het systeem te laden, bijvoorbeeld ook over eetpatronen. Dit vraagt opnieuw een actie die de aandacht vestigt op het probleem, die weer gevolgen kan hebben voor de motivatie. Op dit moment verwacht Achterkamp dan ook het meest van blended care waarin de patiënt de resultaten ook doorspreekt met een therapeut of lotgenoten.

Het onderzoek maakt deel uit van het nationale project Smart reasoning systems for well-being at work and well-being at home (SWELL). Dit project maakt deel uit van het programma landelijke ICT-programma COMMIT. Achterkamp heeft zijn onderzoek uitgevoerd bij Roessingh Research and Development – verbonden aan Roessingh, Centrum voor Revalidatie in Enschede. Vanuit het Technical Medical Centre van de UT is de groep Biomedische Signalen en Systemen betrokken, het onderzoeksprogramma ‘Personalised eHealth Technology’.

Reinoud Achterkamp (Enschede, 1987) is op 19 juni gepromoveerd op het proefschrift ‘Towards a balanced and active lifestyle’. Zijn promotoren waren prof Miriam Vollenbroek-Hutten en prof Hermie Hermens. Achterkamp is nu als psycholoog in opleiding tot GZ-psycholoog werkzaam bij Roessingh, Centrum voor Revalidatie, en ouderenzorgorganisatie Livio in Enschede.